Dostumuz
David Graeber’ın elli bir yaşındayken, geçtiğimiz yıl vakitsiz bir şekilde
aramızdan ayrılmasından hemen önce jacobinmag.com için yazdığı yazı 03.04.2021
tarihinde yayınlandı.
Önümüzdeki aylar içinde bir noktada
krizin sona erdiği ilan edilecek, biz de “zaruri olmayan” işlerimize geri
dönebileceğiz. Pek çoğumuz için rüyadan uyanmak gibi olacak bu.
Medya ve siyaset erbabı, böyle düşünmemiz yönünde bizi teşvik edeceklerdir elbette.
2008’deki finansal çöküşün ardından da aynı şey yaşanmıştı. Kısa bir sorgulama
anı oldu. (“Finans” dediğin nedir ki? Başkalarının borçları değil mi? Para
nedir? Düpedüz borç demek değil midir? Peki borç? Altı üstü söz değil mi? Para
ve borç birbirimize verdiğimiz sözlerin toplamından başka bir şey değilse,
kolaylıkla başka türlü sözler veremez miyiz birbirimize?) Açılan bu kapı,
çenemizi kapatmamız, düşünmeyi kesip işimize ya da en azından iş aramaya geri
dönmemiz konusunda diretenler tarafından neredeyse anında kapatıldı.
Geçen sefer buna kandık, bu sefer
kanmamamız lazım.
Çünkü içinden geçtiğimiz kriz, bir
rüyadan uyanma, insan hayatının asli gerçekliğiyle bir yüzleşmeydi. Bizler
birbirimize göz kulak olan [birbirimizin bakımını üstlenen] kırılgan yaratıklar
yığınıyız, bizi hayatta tutan bu bakım işinin aslan payını üstlenenler, fazla vergi
ödeyip az ücret alıyor, bir de gün be gün aşağılanıyorlar. Nüfusun büyük bir
bölümününse, genellikle bir şeyler yapan, tamir eden, hareket ettiren, taşıyan
ya da diğer canlıların ihtiyaçlarının karşılanmasıyla meşgul olanların ayağına
dolanmaktan, fantezi düzmekten, rant yemekten başka bir şey yaptığı yok. Tıpkı
saçma sapan şeylerin rüyalarda akla yatkın görünmesi gibi, bütün bunların anlaşılmaz
bir biçimde mantıklı geldiği gerçekliğin içine tekrar düşmememiz şart.
Peki ya şöyle yapsak: Diğerlerine açıkça
daha fazla yarar sağlayan işleri yapanların daha az ücret almasını gayet
normalmiş gibi karşılamayı bıraksak, yahut finans piyasalarının, bizi Dünya
üzerindeki pek çok yaşamın mahvına sürükleseler bile uzun dönem yatırımlar için
en iyi olduğu ısrarından vazgeçsek?
Acil durumun sona erdiği ilan
edildiğinde, bu kez çıkarılan dersleri hatırlasak nasıl olur: “ekonomi” denen
şeyin hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğumuz şeyleri (kelimenin her anlamıyla)
birbirimize sağlama yordamı olmaktan başka bir anlamı olmadığını; “piyasa”
denilen şeyin öyle ya da böyle patolojik vakalar olan zenginlerin arzu
yığınının çetelesinden başka bir şey olmadığını; yaklaşmakta olan felaketlere
dair bir şeyler yapacak temel sağduyudan kolektif biçimde yoksun olduğumuza
dair konferanslar veren dalkavuklarına inanacak kadar ahmak olmaya devam etsek
bile, bu zenginlerin en güçlülerinin kaçacakları sığınakların tasarımlarını
şimdiden tamamlamış olduğunu hatırlasak?
Bu seferlik zenginlere kulak asmasak
keşke?
Şu an yaptığımız işlerin çoğu hayali
işler. Var olmalarının tek sebebi yine kendileri ya da zenginleri kendileri
hakkında iyi, yoksulları kötü hissettirmek. Buna basitçe son verdiğimiz
takdirde çok daha akla yatkın bir dizi şeyde kavilleşmemiz de mümkün olacaktır;
bizim bakımımızı üstlenen insanların bakımını üstlenecek bir “ekonomi” yaratmak
gibi mesela.
Kaynak: Bu metin "David
Graeber: After the Pandemic, We Can’t Go Back to Sleep" başlığıyla
jacobinmag.com’da yayınlandı, Batur Cürekli tarafından çevirildi.
Yorumlar
Yorum Gönder